Η φυσικοθεραπεία αποτελεί τον κλάδο της ιατρικής επιστήμης που ασχολείται με την αποκατάσταση του μυϊκού – νευρικού – αρθρικού ιστού κ.α.. Η φυσικοθεραπεία αποτελεί ένα πολύτιμο όπλο για την αποκατάσταση των ασθενών, για διάφορες παθήσεις, π.χ. Οσφυαλγία, Αυχενικό σύνδρομο, Εγκεφαλικό επεισόδιο κ.α.. Με την επιστήμη της ιατρικής να εξελίσσεται τα τελευταία χρόνια με καταιγιστικούς ρυθμούς, ο τομέας της φυσικής αποκατάστασης (φυσικοθεραπείας), αποκτά διαρκώς καινούργιους τομείς στους οποίους μπορεί να βρει εφαρμογή. Η φυσικοθεραπεία, όπως προκύπτει και από την ανάλυση των δύο συνθετικών της λέξης, αποτελεί την θεραπεία με την χρήση των φυσικών μέσων, δηλαδή, της θερμότητας, του ηλεκτρισμού, του υγρού στοιχείου (νερό), του ήχου, της ακτινοβολίας. Τα διάφορα φυσικά μέσα λοιπόν, τα οποία έχει ο/η φυσικοθεραπευτής, επιτρέπουν γνωρίζοντας της φυσικές αντιδράσεις που προκαλούν στον οργανισμό, την κατάλληλη επιλογή τους για την επίτευξη του θεμιτού αποτελέσματος.
Ο φυσικοθεραπευτής αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της ιατρικής ομάδας και ο στόχος του είναι να επαναφέρει τον ή την ασθενή στην κατάσταση την οποία βρισκόταν πριν την εμφάνιση της πάθησης ή του τραυματισμού, τα οποία μπορεί να προέκυψαν από την χειρουργική επέμβαση που υπεβλήθη. Δηλαδή, ο κύριος στόχος πάντοτε είναι ο/η ασθενής να επανέλθει ώστε να είναι ικανός να εκτελεί τις καθημερινές του δραστηριότητες, να επιτευχθεί δηλαδή η μέγιστη κινητική ικανότητα. Αυτός άλλωστε είναι και ο βασικός κανόνας που ακολουθεί ο φυσικοθεραπευτής, δηλαδή, πως η κίνηση αποτελεί το βασικό στοιχείο για την υγεία και την ευημερία.
Βασιζόμενη στο γεγονός πως η ιατρική επιστήμη, έχει πραγματοποιήσει άλματα τις τελευταίες δεκαετίες και γνωρίζοντας πως είναι αρκετές οι παθήσεις στις οποίες για να επιτευχθεί η πλήρης ίαση θα πρέπει να πραγματοποιηθεί χειρουργική επέμβαση, έχουμε πλέον ένα μεγάλο βαθμό ασθενών οι οποίοι καταλήγουν στην χειρουργική επιλογή. Ο ρόλος του χειρούργου ιατρού εν μέρει ολοκληρώνεται με το πέρας της επέμβασης και πλέον ο ασθενής εντάσσεται στην ιατρική ομάδα, οι οποία ανάλογα με τον τύπο της χειρουργικής επέμβασης, μπορεί να περιλαμβάνει διάφορες ιατρικές και παρά-ιατρικές ειδικότητες, όπως για παράδειγμα ο φυσικοθεραπευτής, ο κοινωνικός λειτουργός, ο εργοθεραπευτής, ο λογοθεραπευτής, ο ψυχολόγος, ο νοσηλευτής, ο ορθοπεδικός τεχνίτης και φυσικά η οικογένεια του ασθενής.
Πάντα σε συνέχεια τις οποιαδήποτε χειρουργικής επέμβασης, η φυσικοθεραπευτική παρέμβαση είναι αναγκαία, είτε μόνο στα αρχικά στάδια (π.χ.), είτε μέχρι την ολοκλήρωση της αποκατάστασης. Οι βασικοί κανόνες που έχει η φυσικοθεραπεία μετά από κάθε χειρουργείο είναι:
• Μείωση του πόνου.
• Κινητοποίηση του ασθενή.
• Βελτίωση της κάρδιο-αγγειακής του λειτουργίας.
• Αύξηση της κινητικότητας.
• Μείωση του οιδήματος.
• Βελτίωση της μυϊκής ισχύος.
• Αύξηση της ιδιοδεκτικότητας.
• Εκπαίδευση του ασθενή και των μελών τις οικογένειας για την σταδιακή επανένταξη του ασθενή.
Με την ολοκλήρωση της χειρουργικής επέμβασης ο φυσικοθεραπευτής θα πρέπει να ενημερωθεί από τον χειρούργο ιατρό για την ακριβή διαδικασία την οποία πραγματοποίησε. Ο σκοπός είναι η πλήρης γνώση και κατανόηση των δομών οι οποίες κατά την χειρουργική επέμβαση λύθηκε η συνέχεια τους. Θα πρέπει ο φυσικοθεραπευτής να είναι σε θέση να γνωρίζει πότε είναι δυνατό να φορτίσουμε τον κάθε ιστό, καθώς επίσης θα πρέπει να γνωρίζει τι είδους φορτία είναι απαραίτητα, έτσι ώστε να επιτευχθεί μια σταδιακή αλλά συνάμα και πλήρη επούλωση και αποκατάσταση των ιστών.
Σε κάθε περίπτωση όμως θα πρέπει να είναι σε θέση ο φυσικοθεραπευτής να σχεδιάζει ένα πρόγραμμα αποκατάστασης, έχοντας θέσει τους στόχους, οι οποίοι θα πρέπει να είναι ρεαλιστικοί, μετρήσιμοι και εφικτοί να επιτευχθούν μέσα σ’ένα σύντομο χρονικό διάστημα. Βεβαίως οι στόχοι θα πρέπει να έχουν ως βασικό στόχο την διευκόλυνση του ασθενή και μακροπρόθεσμα να απαντούν σε όλα αυτά τα οποία αναφέραμε νωρίτερα. Οι στόχοι θα πρέπει να αναφερθούν στον ασθενή πριν την έναρξη της αποκατάστασης και θα πρέπει να είναι σύμφωνες και οι δύο πλευρές έτσι ώστε να υπάρχει μια κοινή πορεία στην αποκατάσταση.
Πότε όμως θα πρέπει ο φυσικοθεραπευτής να ξεκινήσει;
Από την ημέρα μηδέν (ημέρα χειρουργείου) και αφού ο ασθενής επανέλθει πλήρως από την αναισθησία, θα πρέπει να ξεκινήσει η φυσικοθεραπευτική αποκατάσταση. Θα πρέπει να έχουμε στο νου μας πως η χορήγηση της αναισθησίας επιφέρει κάποιες μεταβολές στο καρδιακό ρυθμό, μειώνει την ικανότητα εκπνοής και την αρτηριακή πίεση, καθώς επίσης και επιτρέπει την κατακράτηση ή και την δημιουργία της πτυέλου. Αρχικά λοιπόν ο/η φυσικοθεραπευτής θα πρέπει να ασχοληθεί αποκλειστικά με την αναπνευστική λειτουργία. Για να επιτευχθεί αυτό θα πρέπει να δοθούν οι κατάλληλες αναπνευστικές ασκήσεις.
Ένα πρόγραμμα το οποίο χρησιμοποιείται συχνά περιλαμβάνει:
-5 βαθιές εισπνοές ανά ώρα.
-Αναπνευστικές ασκήσεις (θωρακική και κοιλιακή αναπνοή).
-Πρόκληση βήχα.
-Σωστό κάθισμα με σκοπό την αύξηση της ικανότητας εκπνοής.
-Κινητοποίηση του θωρακικού τοιχώματος.
Αφού ξεκινήσουμε με την αναπνευστική φυσικοθεραπεία, πλέον ο φυσικοθεραπευτής έχοντας ενημερωθεί από τον χειρούργο ιατρό για τα βασικά στοιχεία, όπως τον τύπο του χειρουργείου, εάν υπήρξε απώλεια αίματος ή αν έγινε μετάγγιση αίματος, ξεκινά το σχεδιασμό του προγράμματος αποκατάστασης. Σε συνέχεια αυτών των δύο πολύ βασικών πληροφοριών, θα πρέπει να δοθούν μετεγχειρητικές οδηγίες, για την πιθανή φόρτιση του μέλους ή οποιαδήποτε άλλη πληροφορία είναι απαραίτητη για την αποκατάσταση του ασθενής.
Υποχρέωση του φυσικοθεραπευτή είναι και η ενημέρωση του ασθενή για αντενδεικνυόμενες κινήσεις. Για παράδειγμα θα πρέπει να αποφεύγεται η κάμψη των ισχίων περισσότερο από τις 90 μοίρες, ή θα πρέπει να αποφεύγεται το χίασμα ποδιών (σταυροπόδι) ή το κάθισμα οκλαδόν. Βέβαια η διάρκεια των περιορισμών εξαρτάται και από τον τύπο του χειρουργείου που έχει πραγματοποιηθεί.
Από την πρώτη κι όλας ημέρα ο ασθενής είναι σε θέση να εκτελέσει ασκήσεις οι οποίες θα αποτρέψουν την δημιουργία οιδήματος στα κάτω άκρα (πρήξιμο των αστραγάλων). Ασκήσεις όπως η ραχιαία και πελματιαία κίνηση της ποδοκνημικής ή κίνηση περιαγωγής του αστραγάλου, δημιουργεί μια μυϊκή αντλία μέσω του γαστροκνημίου μυός διοχετεύοντας έτσι την λέμφο και αποτρέποντας εν τέλει την δημιουργία οιδήματος.
Επίσης με την κίνηση της ραχιαίας και της πελματιαίας κάμψης, ο ασθενής διατηρεί την κινητικότητα της άρθρωσης της ποδοκνημικής, αυξάνει την αιματική κυκλοφορία στα κάτω άκρα, μειώνει το ρίσκο για την δημιουργία θρόμβου, ξεκινά την διαδικασία για την επανέναρξη της κίνησης και αυξάνει την ψυχολογική του διάθεση ύστερα από την χειρουργική επέμβαση.
Κρίνεται απαραίτητο στις περισσότερες περιπτώσεις των χειρουργικών επεμβάσεων να προτείνονται κάποιες ασκήσεις διατήρησης της μυϊκής ισχύος των περιφερειακών μυϊκών ομάδων, όπως για παράδειγμα των γλουτιαίων μυών, του τετρακέφαλου μυός, καθώς επίσης και διαφόρων κινήσεων όπως για παράδειγμα της κάμψεως στο γόνατο κ.α.. Ο λόγος που σε ορισμένες περιπτώσεις δίνονται οι ασκήσεις αυτές είναι είτε για την διατήρηση της μυϊκής ισχύος μυϊκών ομάδων οι οποίες είναι σημαντικές και θα τις χρειαστεί ο ασθενής για να πραγματοποιήσει την επικείμενη έγερση από το κρεβάτι, είτε διότι θέλουμε να διατηρήσουμε ή και να αυξήσουμε την κάρδια-αγγειακή λειτουργία του ασθενή. Στο σημείο αυτό θα πρέπει να τονίσουμε πως οι ισομετρικές ασκήσεις θα πρέπει να γίνονται με ιδιαίτερη προσοχή σε ασθενείς οι οποίοι έχουν στο ιστορικό τους καρδιολογικά προβλήματα..
Ύστερα από την επεξήγηση όλων των προαναφερθέντων τα οποία θα πρέπει σε κάθε περίπτωση να εφαρμοστούν ξεκινά ο σχεδιασμό του φυσιοθεραπευτικού προγράμματος αποκατάστασης, το οποίο θα πρέπει να είναι εξατομικευμένο και να θέτει στόχους με βάση τον κάθε ασθενή που έχουμε να αποκαταστήσουμε.
Έτσι λοιπόν, με μοναδικό ανασταλτικό παράγοντα την εντολή του γιατρού ο ασθενής θα πρέπει από την πρώτη κι όλας ημέρα να εγερθεί από το κρεβάτι ή να μεταβεί στην καθεστηκυία θέση. Φυσικά δεν θα πρέπει να ξεχνά ο φυσικοθεραπευτής να παρακολουθεί τις αντιδράσεις του ασθενή και να βρίσκεται διαρκώς σε επαφή μαζί του για να μην υπερβεί τα όρια του πόνου. Η αρτηριακή πίεση είναι άλλη μια σημαντική παράμετρος που θα πρέπει να ληφθεί υπ’όψιν, καθώς οι μετεγχειρητικοί ασθενείς έχουν την προδιάθεση λόγω της αντίδρασης του οργανισμού τους να ‘ανεβάσουν’ πίεση. Ο ασθενής θα πρέπει την πρώτη φορά που θα σηκωθεί να νιώσει το περιβάλλον γύρω του ασφαλές και για τον λόγο αυτό θα πρέπει να υπάρχει αρκετός χώρος γύρω από το κρεβάτι, πάντοτε μια καρέκλα κοντά στον ασθενή, έτσι ώστε οποιαδήποτε στιγμή κριθεί αναγκαίο να μπορεί να καθίσει, καθώς επίσης θα πρέπει να έχουμε εξ’αρχής εξηγήσει στον ασθενή πόσο και τι είναι αυτό που θέλουμε την μέρα πρώτη να μας κάνει. Ύστερα από την ολοκλήρωση της βάδισης (μερικά μόνο βήματα γύρω από το κρεβάτι αρκούν), ο ασθενής επιστρέφει στην καθεστηκυία θέση, όπου και παραμένει για περίπου μια ώρα.
Μερικές σημαντικές λεπτομέρειες οι οποίες δεν θα πρέπει να παραληφθούν αξίζουν τις αναφοράς μας. Σε αρκετούς ασθενείς είναι αναγκαία η υποστήριξη στα πρώτα στάδια για να μεταβούν στην καθεστηκυία θέση. Θα πρέπει ο φυσικοθεραπευτής να γνωστοποιήσει πριν εκτελέσει τον τρόπο με τον οποίο θα πραγματοποιήσει την έγερση. Δεν θα πρέπει σε καμία περίπτωση να βιαστούμε να μεταβούμε από την καθεστηκυία θέση στην έγερση. Πολλές φορές οι ασθενείς μας χρειάζονται χρόνο προσαρμογής, διότι η έγερση τους προκαλεί ζάλη και υπάρχει ο κίνδυνος ο ασθενής να πέσει. Επίσης από την μετάβαση από την καθεστηκυία στην έγερση, θα πρέπει να μετρηθεί η καρδιακή σφίξη και αν είναι δυνατόν η αρτηριακή πίεση.
Στις επόμενες μέρες που ακολουθούν (2-3 ημέρα) ο ασθενής ξεκινά να είναι πλέον λειτουργικός σε περισσότερες καθημερινές δραστηριότητες. Δεδομένου πως έχουν απομακρυνθεί και οι παροχετεύσεις, που ίσως δυσκολεύουν τον ασθενή να κινηθεί, πλέον μπορούμε να ζητήσουμε την αυτοεξυπηρέτηση, όσο αυτό είναι εφικτό. Αν το χειρουργείο έχει πραγματοποιηθεί σε κάποιο άκρο (π.χ. κάτω άκρο), τότε ο φυσικοθεραπευτής θα πρέπει να επανεκπαιδεύση τον ασθενή του πώς να περπατά με την χρήση της περιπατητούρας ή των βακτηριών, ώστε να μπορέσει να γίνει λειτουργικά ανεξάρτητος.
Η ανεξαρτητοποίηση του ασθενή θα πρέπει να αποτελέσει προτεραιότητα για το σχεδιασμό του προγράμματος αποκατάστασης και για το λόγο αυτό θα πρέπει οι ασκήσεις οι οποίες θα διδαχθούν στον ασθενή να είναι προσαρμοσμένες στο περιβάλλοντα χώρο και να μπορούν να εκτελεσθούν τουλάχιστον 2 με 3 φορές ημερησίως.
Όταν πλέον ο ασθενής μας είναι σε θέση να κινηθεί ανεξάρτητα με την χρήση κάποιου βοηθήματος (π.χ. βακτηρία), θα πρέπει να επανεκπαιδεύσουμε τον τρόπο με τον οποίο πρέπει να ανεβαίνει και να κατεβαίνει τις σκάλες, με ποίο τρόπο πρέπει να σηκώνεται και να κάθεται στο κάθισμα, πως πρέπει να μπει και να βγει από το αυτοκίνητο. Όλες αυτές οι καθημερινές λειτουργικές δραστηριότητες θα πρέπει να διδαχθούν εκ νέου στον ασθενή, λαμβάνοντας υπ’όψιν όλες τις νέες παραμέτρους που προέκυψαν από την χειρουργική επέμβαση.
Μια συχνή ερώτηση των ασθενών είναι μέχρι πότε θα λειτουργούν κάτω από περιορισμένες συνθήκες κινητικότητας. Η απάντηση που μπορεί εύκολα να δοθεί από το φυσικοθεραπευτή ή κάποιο μέλος τις οικογένειας είναι μέχρις ότου να μπορέσει ο ασθενής μας να επανακτήσει πλήρως την ισορροπία του. Ασκήσεις θα πρέπει να δοθούν στον ασθενή, έτσι ώστε να μπορεί ανεξάρτητος να ισορροπεί. Θα πρέπει να ενθαρρύνουμε τον ασθενή μας να περπατά. Η κίνηση είναι απαραίτητη για πολλούς λόγους. Πέρα από την ενδυνάμωση των μυών, την βελτίωση της κάρδιο-αναπνευστικής λειτουργίας, την αύξηση της αερόβιας ικανότητας και άρα της αντοχής, είναι ιδιαίτερα σημαντική για την κινητοποίηση των σπλαχνικών οργάνων και την ένδειξη της φυσιολογικής τους λειτουργίας, είναι επίσης ιδιαίτερα σημαντικό για την βελτίωση της ψυχολογίας του ασθενή. Για το λόγο αυτό αρχικά ζητάμε από τον ασθενή να περπατά για 10 λεπτά 3 φορές την ημέρα, ενώ σταδιακά ο χρόνος αυξάνεται στα 20 λεπτά 3 φορές ημερησίως. Προσοχή, θα πρέπει να ληφθεί υπ’όψιν οποιοσδήποτε περιορισμός (π.χ. αρτηριακή υπέρταση κ.α.). Μετά την πλήρη ίαση του ασθενή η βάδιση θα πρέπει να παραμείνει στο πρόγραμμα του ασθενή, για τουλάχιστον 20 με 30 λεπτά για 3 με 4 φορές την εβδομάδα, έτσι ώστε να διατηρήσουμε την μυϊκή ισχύ.
Μια συχνή ερώτηση επίσης είναι ο χρόνος που απαιτείται για την πλήρη ανάρρωση και την επιστροφή σε όλες τις δραστηριότητες. Ανάλογα με τον τύπο του χειρουργείου η πλήρης αποκατάσταση μπορεί να λάβει μέρος για αρκετούς μήνες. Ο λόγος είναι διότι συχνά ο πόνος πριν την επέμβαση για μεγάλο χρονικό διάστημα μπορεί να προκαλέσει αδυναμία. Για το λόγο αυτό θα πρέπει να δώσουμε εξ’αρχής κάποιες οδηγίες και κάποιες συμβουλές στους ασθενείς μας. Θα πρέπει να κατανοήσουν εξ’αρχής πως η διαδικασία της αποκατάστασης μπορεί να διαρκέσει για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα. Θα πρέπει να τηρούν το πρόγραμμα των ασκήσεων τους για όσο διάστημα είναι αναγκαίο. Η επιστροφή στις καθημερινές δραστηριότητες είναι ένα από τα ζητούμενα μας, όμως αυτό θα πρέπει να γίνει με τον περιορισμό του πόνου. Σαν τον χρυσό κανόνα θα πρέπει να έχουμε κατά νου, πως δεν θα πρέπει να κάνουμε τίποτε που μας προκαλεί πολύ πόνο.
Κάθε ημέρα είναι ξεχωριστή και πρέπει να προσπαθούμε για το κάτι περισσότερο. Για παράδειγμα η αύξηση της απόστασης που διανύουμε καθημερινά θα μπορούσε να αυξάνεται, έστω και λίγο. Η φιλοσοφία που επικρατούσε παλαιότερα, πως όταν υπάρχει πόνος πρέπει να ξεκουραστείς μέχρι να μην υφίσταται δεν είναι αποδεκτή σήμερα. Οι ασθενείς έχει βρεθεί πως βελτιώνονται γρηγορότερα όταν παραμένουν ενεργοί σε σχέση με τα άτομα τα οποία αποφεύγουν την κίνηση.
Σε ορισμένες δραστηριότητες είναι απαραίτητο να γίνουν κάποιες διορθώσεις. Για παράδειγμα το πιο συχνό λάθος, είναι ο τρόπος με τον οποίο σηκώνουμε ένα αντικείμενο από το έδαφος. Ιδιαίτερα για έναν ασθενή μετά από χειρουργείο η διαδικασία αυτή μπορεί να προκαλέσει πολλές επιπλοκές σε περίπτωση που δεν εκτελεστεί σωστά. Θα πρέπει να διδάξουμε και να τροποποιήσουμε το πρότυπο που ο ασθενής είχε υιοθετήσει. Σε ορισμένες περιπτώσεις επίσης θα πρέπει να τροποποιήσουμε και την εργονομία έτσι ώστε να προστατέψουμε ή να αποτρέψουμε κάποιο τραυματισμό. Για παράδειγμα ύστερα από την ολική αρθροπλαστική ισχίου ο ασθενής αντενδείκνυται να κάθεται σε χαμηλά καθίσματα. Ίσως λοιπόν κριθεί αναγκαίο να τοποθετηθεί κάποιο βοήθημα (π..χ. μαξιλάρι) στην καρέκλα για να αποφύγουμε την λανθασμένη θέση.
Η διαδικασία της μετεγχειρητικής αποκατάστασης είναι μια σύνθετη διαδικασία που απαιτεί την γνώση από την πλευρά του φυσικοθεραπευτή, καθώς επίσης και την άμεση επικοινωνία με τον ιατρό, έτσι ώστε να αποφευχθούν όσο το δυνατόν περισσότερο γίνεται τυχόν επιπλοκές. Όμως κάποιες από τις επιπλοκές είναι πιθανόν να κάνουν την εμφάνιση τους χωρίς να υπάρξει λανθασμένος χειρισμός. Επιπλοκές όπως ο μειωμένος ρυθμός επούλωσης του τραύματος ή του συνδετικού ή του οστέινου ιστού, αποτελούν ανασταλτικό παράγοντα και θα καθυστερήσουν την ανάρρωση του ασθενή. Άλλες συνηθισμένες επιπλοκές είναι η δημιουργία συσπάσεων και η απόρριψη του μοσχεύματος που συνεπάγεται και επανεμφάνιση του πόνου. Σε όλες αυτές τις περιπτώσεις η καθυστερημένη κινητοποίηση του ασθενή μπορεί να μας επιφέρουν κάποιες επιπλοκές στο κάρδιο-αναπνευστικό σύστημα του ασθενή.
Μια έκφραση που όλοι μας όσοι εμπλεκόμαστε στην ανάρρωση του ασθενή θα πρέπει να έχουμε στο μυαλό μας είναι η έκφραση που το 1980μ είχε πει ο Evans: ‘ Κανένας τραυματισμός δεν μπορεί να επουλωθεί ταχύτερα. Τα εργαλεία του οργανισμού μας, τα χιλιάδες κύτταρα, όταν ξεκινούν την εργασία τους, δεν μπορούν να επιταχυνθούν. Το μόνο που μπορούμε να επιτύχουμε είναι το να εξασφαλίσουμε πως καμία παράπλευρη εμπλοκή δεν θα επιτραπεί και πως όλες οι πιθανές συνθήκες που εξασφαλίζουν την ασφάλεια της διαδικασίας θα επιτευχθούν.’
Ανακεφαλαιώνοντας λοιπόν, καταλήγουμε στα συμπεράσματα πως η φυσικοθεραπεία είναι μια διαδικασία που σκοπό έχει την βελτίωση της μυϊκής λειτουργίας, την αύξηση του εύρους της κίνησης και ως αποτέλεσμα αυτών την βελτίωση της λειτουργικότητας του ασθενή. Ο φυσικοθεραπευτής θα πρέπει από την πρώτη κι όλας στιγμή θα πρέπει να διδάξει τον ασθενή της ασκήσεις λεμφικής παροχέτευσης της ποδοκνημικής, αναπνευστικές ασκήσεις και τις απαραίτητες ασκήσεις ενδυνάμωσης που μπορούν να πραγματοποιηθούν στο κρεβάτι. Ο ασθενής θα πρέπει να παροτρυνθεί για την έγκαιρη έγερση από το κρεβάτι, εκτός και αν υπάρχει κάποιος περιορισμός. Ο ασθενής θα πρέπει να κατανοήσει τη βαρύτητα που έχουν οι ασκήσεις και να τις εκτελεί τουλάχιστον τρεις φορές την ημέρα. Ο ασθενής θα πρέπει να πάρει εξιτήριο όταν θα έχει αποκτήσει την ικανότητα να κινηθεί με ασφάλεια και θα έχει επαρκή μυϊκή ισχύ για να κινηθεί. Η φυσικοθεραπεία θα πρέπει να συνεχιστεί και να ολοκληρωθεί όταν ο ασθενής θα αποκτήσει φυσιολογική μυϊκή ισχύ και πλήρη έλεγχο της κίνησης.